Sessiz Katil: Stres
Kalabalık kentler, parçalanan aileler, zayıflayan dostluklar, aşırı nüfus, ekonomik güçlükler, sosyal ve siyasi düzensizlikler, geleceğin belirsizliği, yeşil alanların yok edilmesi, hava ve çevre kirliliği, trafik, kabalık ve şiddetin yaşamın her yerine yayılması…
Tüm bunların yol açtığı stres, hastalıkların yaklaşık % 85 inin arkasında yatan nedeni oluşturur.
Nedir stres?
Stres, başa çıkmakta zorlanılan düzeyde bir soruna, bir tehdide, ya da gelişen aniden gelişen bir değişime verilen zihinsel ve bedensel tepki olarak tanımlanabilir!
Yaşamda beklenmedik şekilde gelişen iyi veya kötü her tür değişiklik, strese yol açar.
İşinizi kaybetmeniz, sevdiğiniz birisinden ayrılmanız, parasız kalmanız kadar, çok istediğiniz bir eve taşınmanız, evlenmeniz, çocuk sahibi olmanız ve hatta piyangodan büyük ikramiye kazanmanız da, yaşamınızda dengeleri değiştirerek stres yaratır.
Kalp, şeker, romatizma, kanser gibi uzun süren fiziksel hastalıklar, enfeksiyonlar, ergenlik, gebelik ve sonrası, menopoz gibi hormonal değişim dönemleri de streslidir.
Kısa süren ve kontrol edilebilir stres uyarıcıdır ve motive eder.
Buna iyi stres adı verilir.
Ünlü müzik adamı Leonard Bernstein şöyle der:
Büyük şeyler başarmak için iyi bir plana ve sıkışmış zamana ihtiyaç vardır!
-Leonard Bernstein-
Ama stres uzun süre devam eder ve strese yol açan koşulları kontrol etmek zor olursa, zihin-beden dengesi bozulmaya başlar.
Modern yaşamda maalesef, yaşadığımız çoğu stres, kısa sürede bitmeyecek türdendir ve koşulları değiştiremediğimiz için de kontrolümüz dışındadır.
Kronik yani uzun süren stresin bizlerde oluşturduğu etkilere yakından bakalım:
Düşünce Sorunları:
• Hafıza zayıflığı
• Odaklanma güçlüğü
• Karar alma zorluğu / Yanlış kararlar alma
• Olumsuz düşünme
• Sürekli tedirginlik
Duygu Sorunları:
• Duygusal dengesizlik
• Tahammülsüzlük ve kolay öfkelenme
• Huzursuzluk
• Çaresizlik
• Yalnızlık hissi
• Mutsuzluk ve depresyon
Fiziksel Sorunlar:
• Ağrı ve sızılar
• İshal veya kabızlık
• Baş dönmesi, mide bulantısı
• Göğüs ağrısı, kalp çarpıntısı
• Cinsel ilgi kaybı
• Sık sık soğuk algınlığına yakalanma
Davranış Sorunları:
• İştah dengesizlikleri
• Uyku düzensizlikleri
• Toplumdan uzaklaşma
• Erteleme ve sorumluluklardan kaçma
• Alkol, sigara ve madde kullanarak rahatlamaya çalışma
• Gergin davranış ve takıntılar (tırnak yeme, saç yolma gibi).
Uzun süren stres; yüksek tansiyon, kalp yetmezliği, şeker hastalığı, artrit, enfeksiyonlara açık hale gelme ve kanser gibi fiziksel hastalıkların yanı sıra, depresyon, anksiyete, panik atak gibi ruhsal rahatsızlıkların da önemli bir nedenidir.
Hastalıkların en büyük tetikleyicisi ve ağırlaştırıcısı olan stresin etkilerine maruz kalmamak için mümkün olduğu takdirde stres faktörlerinden uzaklaşılmalıdır.
Strese yol açan nedenlerin iyileştirilemediği koşullarda yapılması gerekense, strese direncimizi arttırıcı yöntemleri öğrenmek ve doğal tedavi metotlarından yaralanmaktır.
Doç. Dr. Şafak Nakajima
