Kesin İnançlılar

Eric Hoffer’a ait olan Kesin İnançlılar kitabı toplumlardaki kitle hareketlerine değinmektedir. Kitabı pdf dışında bulmak ve okumak epeyce zor ancak bu tür araştırmalara ilgisi olan kişiler için sağlam bir kaynak olduğunu düşünüyorum.

Hoffer’ın deyimiyle “İnsanlarda kendi varlığını şekillendiren güçleri genellikle kendi dışında arama eğilimi vardır.”  Bu genellemeyle beraber diyebiliriz ki insanlar kitle hareketlerine karşı iki yönden yaklaşım gösterirler. İlk olarak hayatlarından memnun olmak diğer bir şekilde ise yaşamlarında hayal kırıklığına uğramak. Hayatlarından memnun olanların kitle hareketlerine katılmaktan ziyade mevcut sistemi korumaya yönelik bir yaklaşımı olurken hayal kırıklığına uğrayanların sistemi değiştirme adı altında devrimci görüşe yakın olduğu söylenebilir. Çünkü kitle hareketlerinde birey yetersizliğini kolektif bilincin bünyesinde eritir ve yeni bir benlik yaratır. Bu yaratma bireysel başarıdan ziyade kitle hareketinin başarısına dayanmaktadır. Bu durumda diyebiliriz ki kitle hareketinde faydacılık anlayışı hâkimdir.

Topluma uymayanlar olarak nitelendirdiğimiz bu kişiler heterojen toplumlarda daha çok karşımıza çıkmaktadır. Buna bağlı olarak da kitle hareketleri homojen toplumlardan ziyade farklılığın belirgin olduğu heterojen toplumlarda şekillenmektedir. Toplumdan sıyrılan bu kişilerin farkında olan nice kitle hareketi yöneticileri çeşitli gözlem ve stratejilerle beraber kişileri kendi kitle hareketlerine dahil etmiştir. Bunu yapmanın başlangıcı ise tüm kitle hareketlerinde aynıdır. Bir sorun ya da bir bozukluk göstererek kendi kitle hareketlerini tek çare olarak kişilere göstermek. Zaten hali hazırda bireysel yaşamında eksiklik hisseden kişiler kendilerine ait bu yetersizlikleri kendilerinde aramak yerine toplumda aramaya yönelecekler ve sorunu toplumda aramaya başlayacaklardır. Çözüm olaraksa kendilerine vaat edilen kitle hareketlerinden birine katılacaklardır. Burada sonuç olarak esas olan şey ise toplumdan sıyrılanlara bir kurtuluş vaat etmektir.

Kitabın ana teması bu şekilde ilerlemekle beraber örnekleriyle de (Gandi, Hitler, Hz. Muhammed, Stalin…) oldukça ilgi çekicidir. Anlatım olarak herkese hitap edecek türden bir yaklaşımı vardır. Toplumdan sıyrılanlara, kitle hareketlerinin temellerini anlamak isteyenlere önerilebilecek bir içeriktir.