Gerçeği Görmek Mümkün Mü?

“Kimi durumlar vardır ki hüküm suçtan önce yazılmıştır.”

Bir ülke, bir devlet varsa seçim kaçınılmaz bir olay. Jose Saramago da Körlük kitabının geçtiği adı bilinmeyen ülkede salgından birkaç yıl sonra yapılan seçimlerden bahseder. Ancak bu seçimlerde olağanüstü bir durum var. Geçersiz oy, boş oy kanun önünde tabii bir şey iken ülkenin başkentinde çoğunluk boş oy kullanırsa devlet bu olayın arkasındaki failleri aramaya çalışacaktır elbet. Bir faili varsa…

İkinci bir seçimden sonra da boş oy oranı yüzde seksenlerde olunca bakanlar, başbakan, cumhurbaşkanı çözümü sıkı yönetimde bulur. Bu da çözüm olmayınca başkent abluka altına alınıp polisler de dahil düzeni oluşturan sistemdeki her bir birey terk eder başkenti. Kalanlar deyim yerindeyse kendi yağında kavrulmak zorundadır. Kaos çıkınca düzeni sağlamaları için yeniden devlete sığınacağı düşünülen başkent halkı tam tersine huzur ve refahı devam ettirebilmektedir. Bu durumda da kaos ortamını oluşturmak yasa koyuculara düşer. Peki düzene karşı çıkıp boş oy kullanan kişiler baskıcı stratejiler karşısında nasıl davranabilir ki?

Saramago’nun her kitabında akılalmaz olaylar bizi etkileyici bir dil ile karşılıyor. Konuşmalar arasında sadece virgüller, uzun uzun paragraflar, ismi anılmayan yalnızca bir özelliği ile tanıtılan karakterler… Bir de araya giren yazar düşünceleri, açıklamaları… Bunlar ise kitabı daha farklı, okuyucu olarak beni ise okumaya daha hevesli hale getiriyor. Görmek, Körlük’ün devamı gibi görünse de tek başına okunabilir, üzerine düşünmeye zorlayabilir! Böyle bir konuya sahip bir kitapta bile – siyasi olaylar, güç savaşı verenler, hakikati görenler – ağlama hissini kelimeler ile sağlayabilmesi ise yazarın ne kadar başarılı olduğunun kanıtı!

Sistemi, düzeni eleştiren, gücü elinde bulunduranların güç devamını sağlamak için yapabileceklerini en açık şekilde anlatan bir kitap Görmek. Gerçeklerin hiçbir öneminin olmadığı, güç sahiplerinin olması istediğini oldurduğu bir dünyada geçerliliğini her zaman sürdürecektir. Bir bakımdan Franz Kafka’nın Dava’sını andırdı olay örgüleri. Her iki kitaptada suçun ne olduğu değil, hüküm önce ortaya atılan. Olağanüstü olaylar karşısında olağanüstü önlemler alındığından insanlar da onlardan beklenileni değil farklı davranışları sergileyebiliyor. Bu kadar sakin kalabilmeleri de gerçeği gördüklerindendir belki de. Ama gerçekleri bilmek gerçekten mümkün mü? Peki, bu gerçekler ne? Cevabı bulunamayacak bazı sorular vardır, söyleyecek sözünüz olsa dahi.

“Yönetenler bizim saçma olarak adlandırdığımız şeyler karşısında hiç tınmazlar, üstüne üstlük bilinci köreltmek ve aklı boşaltmak için bunlardan yararlanırlar.”

Görmek

Jose Saramago
Kırmızı Kedi Yayınevi
Türkçesi: Işık Ergüden
324 Sayfa, 2017