Berzem

Erkan Göksu, Türk Tarih Kurumu ödülüne sahip Dokuz Eylül Üniversitesi Tarih Bölümü akademisyenidir. Yazarın araştırmalarında ilgi alanı Selçuklu dönemi olup Berzem kitabı da yine Selçuklu dönemini anlattığı tarihî bir romandır.

Kitapta tarihi olaylar birbirlerine kurgu yoluyla bağlanıp okuyucuya aktarılmaktadır. Yazar’ın arka kapak yazısında belirttiği gibi “Tarihin romana değil, romanın tarihe malzeme olduğu ‘gerçek’ bir tarihî roman”dır.

Sultan Melikşah’ın yönetimindeki Selçuklu Devleti ile Bağdat’ta bulunan Halife el-Muktedî arasında çeşitli sebeplerden gerginlik yaşanmaktadır. Kimin diğerinden üstün olduğu ve sözünün geçeceği konusunda yaşanana güç gösterileri sonucunda Sultan, savaş hazırlığı yaparak Bağdat topraklarına gitme kararı alır. Bu durum her iki taraf için de zor bir süreçtir.

Diğer yandan Sultan’ın en güvendiği kişilerden olan ve Bağdat Valiliği görevini yürüten Gevherâyîn, olacaklar konusunda ciddi şekilde endişelidir. Bir görev sırasında Gevherâyîn, Bağdat’ta Halifenin korumaları tarafından hırpalanan yaşlı bir adamı görüp yardımına koşar. Adam, ona geçmişinin hatırlatır. Adamın hikayesi ise onu derinden sarsar. Olayın duyulmasından ve gergin olan ortamın daha da büyüyüp Bağdat’ta olası savaş durumunu alevlendireceğini düşünür.

Sultan ise çoktan yola çıkmış ve Bağdat’a girmek üzeredir. Baş danışmanı Nizamimülk’ün telkinleri ve gördüğü rüya etkisiyle biraz yumuşar ve Halife’yle görüşerek yönetim konusunda kendisine biâtını sağlar. Bağdat’tan ayrılacağı sırada ise yeniden ortaya yaşlı adam çıkar ve Sultan’ın önünü keserek derdini anlatır. Sultan, bütün azameti ve öfkesiyle Bağdat’a geri döner. Kimdir bu yaşlı adam? Ne ister? Bir Sultan’ın ordusunu Bağdat’a sokmasına sebep olacak kadar ne gücü vardır?

Kitapta döneme ait kültürel, ahlaki ve siyasi birçok bilgiye ulaşabilirsiniz. Hükümdarların halkın rahatlığı ve güveni konusunda gösterdiği özen; özellikle de kadına verdikleri değer, takdire şa’yandır. Oysa Halifelik makamında işlerin bu kadar nizamî olmadığı göze çarpmaktadır.

Kitapta dikkat çeken bir önemli husus da İslamiyet ve Türklük kavramlarıdır. Sultan ve Halife arasında bu konuda önemli konuşmalar geçmektedir. Türklerin, İslamiyet’in bekçisi olduğu ve Türkün kılıcının yere düştüğünde ise İslamî değerlerin korunmasının tehlikeye gireceği vurgulanmaktadır.

Berzem, Selçuklu döneminde Sultan Alp Arslan’ın öldüğü yerdir. Berzem, kitapta yer alan kahramanların kilit noktasıdır. Vefanın, adaletin, bedel ödemenin temsilîdir.

Kitabın dilinde Eski Türkçe’ye ait sözcüklere yer verilmiştir; bu sebeple de zaman zaman akıcılığı yavaşlatabilmektedir. Tarihe ilgi duyanlar ve tarihi roman sevenler için olayları kavramayı kolaylaştıran kurgusuyla ilgi çekici bir eserdir.

Berzem
Erkan Göksu
Bilge Kültür Sanat Yayınları
165 Sayfa, 2017