Asabiyeci

Ülkemizde psikiyatrinin duayeni kabul edilen Mazhar Osman, yetiştirdiği öğrencilerine normal ve anormalliği anlatırken kurduğu : “Bunca anormalin olduğu toplumda normal olmak zaten anormalliktir, ” cümlesi, Asabiyeci kitabını okurken sıklıkla hatırladığım bir söz olmuştur.

Asabiyeci’nin sözlükteki karşılığı sinir hastalıkları uzmanıdır.
Brezilya’ da Simao Bacamarte adında bir doktor, bulunduğu dönemde pek bilinmeyen akıl hastalıkları üzerine bir merkez kurarak araştırma yapmaya karar verir. O zamana kadar Itaguai’de “deli” olduğu düşünülen kimse bulunmadığı halde şehrin ileri gelenlerini ikna eder ve hastane kurulur.

“Bugüne kadar deliliğin , aklın engin okyanusundaki küçük bir ada olduğunu sanıyorduk . Oysa ben artık onun küçük bir ada değil, tam tersine, koca bir kıta olduğundan şüphelenmeye başladım” diye düşünen Doktor Bacamarte’ye göre “akıl, zihinsel yetilerin dengesidir ve bu dengeden yoksun kişi delidir.” Savına uygun şekilde delilikle ilgili emareler listesi oluşturur ve listeye uyan kim varsa hastanesine toplar.

“Dehşetin yoğunluğu artıyordu. Artık kimin akıllı kimin deli olduğunu hiç kimse bilmiyordu. Itaguai’nin kadınları sokağa çıktığında Kutsal Annemize mum yakmaya başlamışlardı. Bazı erkekler de kendilerine eşlik etmesi için kendilerine koruma tutmuştu.”

Öyleki halk en sonunda ayaklanır ve Yeşil Ev denilen tımarhanenin kapatılmasını ister. Doktorun bile şaşırdığı bir gelişme sonucunda hastane yıkılmaz. Ancak bir süre sonra doktor yeni bir karar verir ve hastaları serbest bırakacağını ilan eder. Zaten şehrin beşte dördü hastanede bulunmaktadır. Üstelik doktor yeni bir çalışma üzerindendir ve delilikle ilgili yeni bir sav ileri sürer. Bu kez topladığı kişilerin özellikleri okuyucu için şaşırtıcı olsa da halk için uygun kabul edilebilir niteliklerdir. Doktorun ilginç tedavi yöntemleriyle bu hastalar iyileşir. Sonunda Yeşil Ev’de kimse kalmaz. Ancak doktor bu kez de başka bir tez ileri sürer. Halkı şaşkına çeviren bu tez, doktor için zirvedir.

Hikayeye baktığınızda psikoloji üzerinden anlatım yapılsa da ince bir mizahi yapıya sahip olduğunu görebilirsiniz. Ayrıca olaylar üzerinden siyasi ve toplumsal eleştirilerde bulunulmaktadır. Halkı yönetenlerin ideolojilerini şekillendiren özellikler, ekonomik gücün etkileri gibi birçok dikkat çekici unsur bulunmaktadır.

Akıcı bir anlatıma sahip kitap insanı irdeleyen ve toplum üzerinde düşünmeye sevk eden dolu bir içeriğe sahiptir.

Ülkemizde Filozof Köpek ile tanınan yazar Machado De Assis, bu eseriyle de dikkat çekecek bir kaleme sahiptir.

Asabiyeci
Machado De Assis
Encore Yayınları
100 Sayfa, 2016