9: Mahalle Kavramı Üzerine Bir Anlatı

Hemen hemen her mahallede aynı kalıplarda yaşayan insanlar vardır. Kimisi çok okumuştur, kimisi dedikoducudur, kimisinin gizli zevkleri vardır. Ama hepsinin de birer sırrı ve bu sırları ortaya çıkartacak olayları olur. 2002 yılında Ümit Ünal tarafından çekilen “9” isimli filmi böyle bir gösteridir.

İstanbul’un eski mahallerinden birinde yabancı ve gizemli bir kız olan Kirpi, vahşice öldürülür. Polis, farklı karakterlerdeki mahalleliyi sorgu odasına alır ve film böyle başlar. Mahalle sakinlerini olayla bağlantılı olarak sorgulamaya başladıkça ortaya enteresan veriler çıkar. Cinayetin sorgulanması için başlatılan bu soruşturma mahalle sakinlerinin kişiliklerinin derinlerine yapılan bir yolculuğa dönüşüyor.

Filmin karakter analizine başlamadan önce bir yönüyle ilk haline geldiğinden bahsetmek daha doğru olacak. Baştan sona dijital olarak çekilmiş ilk Türk filmidir. Yönetmen Ümit Ünal’ın da ilk filmi olması sebebiyle ayrıca önemli yeri vardır.

Türkiye’deki mahallelerde bulunan karakterlerin (teyze, amca, akran, arkadaş..vb) analizini polis sorgusu üzerinden nasıl yapıldığını izliyorsunuz bu filmde.

Saliha, baş şüpheli Kaya’nın annesi ilk başlarda ölen Kirpi’yi tanımadığını söylese de daha sonralarda olayda şahitlik yapacak düzeyde bilgisi olduğu ortaya çıkıyor. Her ne kadar mutaassıp görünse de aslında pek de öyle olmadığı ortaya çıkıyor. Her mahalleli gibi dedikoduyu seviyor ve Kirpi’nin arkasından atıp tutuyor.

Firuz, her ne kadar kendi halinde bir fotoğrafçı gibi görünse de aslında öyle olmadığı, cinsel tercihlerinin başka olduğu ancak bunu gizlemek ya da baskılamak için birisiyle evlendiği film ilerledikçe anlaşılıyor. Bunu başlarda itiraf etmek istememesi ve toplumdan kaçışın anahtarı olarak eşini ve işini sevdiğini, sürekli onların sünnet fotoğraflarını kendisinin çektiğini yinelemesi aslında bir mahalle baskısı gerçeğini de ortaya koyuyor.

Salim, üniversite okumuş, kırtasiyesi olan ve komünist görüşleri olduğu için mahallelice pek sevilmeyen karakter. Ülkemizde yıllarca bazı siyasi görüşlerin öcü olarak gösterilmesi sonucunda binlerce insan ya infaz edildi ya da toplum tarafından yalnızlaştırıldı. Salim de zaman içerisinde bu binlerden birisi olmuştur. Yalnız bırakılmışla, dışlanmışlık onun kendi içine kapanmasına sebep olmuş.

Tunç, mahallenin kasabının oğlu ve her mahallede en az bir tane bulunan bir karaktere sahip. Çalışmayan, baba parası yiyen ve mahallenin bütün belalı işlerine karışmış bir karakter. Sorgusunda her ne kadar delikanlı tavırları takınsa da özüne inildiğinde onun maskesi olduğu anlaşılıyor.

Amerikalı, İngilizce bilen, iyi eğitimli ve yıllarca Amerika’da yaşamış olmasından dolayı ona bu isim verilmesine sebep olmuş birisidir. Baraka gibi bir yerde yaşayan ve zamanında bir sürü evin başını yedi diye Saliha tarafından sürekli eleştirilen ve hiç sevilmeyen bir karakter.

Kaya, Saliha’nın oğlu ve cinayetin baş şüphelisidir. Kirpi ile bir dönem yakınlaşmış ve ona karşı duyguları yoğundur. Cinayet günü Kirpi’nin peşinden gittiği herkesçe söylenmesinden dolayı baş şüpheli hale gelmiştir.

Kirpi, mahalleye nereden geldiği belli olmayan ve her zamanki gibi hakkında bir çok söylenti çıkartılan evsizdir. Boynundaki altı köşeli yıldızdan dolayı Yahudi olduğu düşünülen Kirpi’nin zengin olduğu yönünde söylentiler de çıkartılmıştır. Aslında her mahallede sokaklarda yaşayan insanlar için bu tarz söylemler olmaktadır.

Yönetmen Ümit Ünal, Türkiye’deki mahalle kavramını gözlemleyerek sinemada anlatılabilecek yüksek tempolu olmasa da polisiye bir senaryo ile bizlere aktarmaktadır. Ülkemizde ne yazık ki çok bilinen filmler arasında olmaması üzücüdür. Sosyolojik çıkarımların yapıldığı harika bir eserdir.

"9" Filmi – Fragman from PToT Films on Vimeo.